Op 13 mei 2025 kwamen tientallen mensen – van NGO’s tot zorgverleners en beleidsmakers – samen in Amsterdam voor het Breedstedelijk Overleg Ongedocumenteerden. Het thema van de middag – detentie, veiligheid en preventie – bracht aangrijpende verhalen, nieuwe inzichten en scherpe analyses samen over hoe vreemdelingendetentie mensen zonder verblijfsvergunning raakt.
Frederiek de Vlaming (De Regenboog) opende de middag en onderstreepte het belang van deze ontmoeting, waarin ruimte was voor reflectie, informatie-uitwisseling en het delen van verhalen uit de praktijk.
Tijdens het eerste deel van het programma gaven vertegenwoordigers van verschillende organisaties korte updates. Ilse Plug van Dokters van de Wereld deelde signalen uit de medische praktijk. Savannah Koolen van Here to Support vertelde over de uitbreiding van de City Rights App naar Utrecht en riep op om mee te doen aan het protest De Straat Op op 24 mei. Phildy Asamoah en Ibrahim Jalloh van Hushu House kondigden de feestelijke opening van hun nieuwe locatie aan op 16 mei. Ook Hans Peter Nijman van de Regiegroep POA was aanwezig en gaf updates over de werkzaamheden van de regiegroep.
Ervaringen van binnenuit
Een indringend moment volgde toen Geeske Hovingh (Maya Angelou Opvang) in gesprek ging met Ousmane en James, die in het verleden in vreemdelingendetentie waren geplaatst. Beiden spraken over gevoelens van eenzaamheid, angst en onbegrip.
Ousmane vertelde hoe hij zich volledig alleen voelde tijdens de week die hij doorbracht in detentie in Assen. Na zijn vrijlating voelde het alsof hij “in het paradijs” terechtkwam – zo groot was het contrast. Hij benadrukte dat hij geen crimineel of terrorist is, maar toch met geweld werd overgebracht, waarbij zijn kleding met een schaar werd doorgeknipt uit angst voor zelfbeschadiging. “Ik was echt bang. Ik kon slecht ademhalen,” zei hij. Sindsdien associeert hij de aanwezigheid van politie direct met gevaar.
James beschreef hoe hij mentaal instortte toen de politie op een dag bij hem thuis aan de deur stond. Zijn visum bleek verlopen, en zonder veel uitleg moest hij direct mee. In detentie kreeg hij geen medicatie, sliep op een hard bed en voelde zich totaal verloren. Hij werd uitgelachen door agenten, viel huilend in slaap en kreeg dagenlang geen eten, omdat hij niet wist dat hij daar specifiek om moest vragen. De 25 dagen die hij vastzat, laten hem tot op de dag van vandaag niet los. “Ook al is het jaren geleden, ik heb er nog steeds last van. Het is echt traumatisch.”
De realiteit in praktijk
Daarna ging Frederiek in gesprek met Robert Seth Paul, advocaat gespecialiseerd in vreemdelingenbewaring. Hij gaf toelichting op de juridische realiteit: mensen kunnen al in detentie belanden als zij hun ID niet kunnen tonen bij controle – een situatie die volgens hem mensen van kleur onevenredig treft. Robert Seth Paul vertelde dat vrijwel iedereen uiteindelijk terechtkomt in het detentiecentrum in Rotterdam, of als vrouw/kind in Zeist.
“Zoals er zicht op uitzetting is, blijf je vast zitten” legde hij uit.
Vervolgens sprak Geeske met Revijara Oosterhuis van het Meldpunt Vreemdelingendetentie over welke ervaringen zij in de praktijk nog tegenkomen. Zij wees erop dat het gebruik van de isoleercel nog altijd voorkomt, en dat mensen regelmatig worden gevisiteerd. “Bij uitzettingen wordt vaak fysiek geweld gebruikt, zoals bij het forceren van mensen in vliegtuigen.”
In het afsluitende panelgesprek stond de vraag centraal wat er nodig is om mensen zonder verblijfsvergunning werkelijk veiligheid te kunnen bieden – nu en in de toekomst. De verhalen van deze middag maakten pijnlijk duidelijk hoe groot de impact van detentie is, en hoezeer het systeem op gespannen voet staat met menselijke waardigheid.
Het zou goed om een bijeenkomst met ongedocumenteerden te organiseren over het voorkomen van detentie en je rechten mocht je toch in contact komen met de politie.
Na de plenaire afsluiting gingen de gesprekken informeel verder tijdens de borrel – een moment om na te praten, te netwerken en vooruit te blikken op nieuwe samenwerkingen en de toekomst.