Op vrijdagavond 20 juni 2025 organiseerden ASKV en Stichting Bootvluchteling de avond Grenzen Verlegd in de Melkweg in Amsterdam, ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag. Het was een avond waarop we stilstonden bij mensen op de vlucht, bij grenzen die steeds letterlijker én figuurlijker worden opgeschoven, en bij de vraag: wat is onze rol, hier en nu?
Nadat iedereen zijn plekje had gevonden in de UP-zaal van de Melkweg, werd de avond geopend door de Boost Band. De band, bestaande uit muzikanten met en zonder vluchtachtergrond, bracht een mooie mix van genres en muzikanten die de avond kracht bijzetten. Na een indrukwekkend optreden werd de avond officieel geopend door Erik Rouw (directeur-bestuurder ASKV) en Esther Vonk (directeur Stichting Bootvluchteling).
In hun introductie benadrukten zij waarom deze samenwerking tot stand is gekomen: omdat de verhalen aan de Europese buitengrenzen en die in de Nederlandse binnensteden met elkaar verbonden zijn. Wat in Brussel besloten wordt, is voelbaar op Lesbos én in Amsterdam. Ze stonden stil bij de politieke context van dit moment, waarin migratie een centraal verkiezingsthema zal zijn in oktober.
Hoe de grenzen verlegd werden
Nadat de moderator van de avond Milka Yemane was geïntroduceerd kon zij het eerste deel van het programma aankondigen. Het programma begon met een videomontage over de situatie op de Griekse eilanden in 2015 en nu, tien jaar later. In 2015 kwamen ruim een miljoen mensen Europa binnen, waarvan 800.000 via Griekenland. Iedereen herinnert zich de beelden van volle boten, drukke stranden en media-aandacht. In 2025 is die aandacht verdwenen. Veel hulporganisaties zijn vertrokken, fondsen zijn opgedroogd, maar de mensen blijven komen. De opvang schiet tekort, de risico’s zijn niet afgenomen. Het enige dat veranderd is, is dat we niet meer kijken.
Daarna vertelde Mohammad Lheman zijn verhaal. Hij vluchtte uit Syrië, heeft Palestijnse wortels, en was een van de ongeveer honderd overlevenden van de ramp met de Adriana in juni 2023. Meer dan vijfhonderd mensen kwamen daarbij om het leven. De ramp kreeg brede aandacht vanwege de rol van de Griekse kustwacht en Frontex. Mohammad kwam uiteindelijk in Amsterdam terecht en heeft inmiddels een verblijfsvergunning. Hij werkt als kapper in De Pijp en bouwt een bestaan op. Zijn verhaal maakte zichtbaar hoe Europees beleid direct ingrijpt in individuele levens, en hoe veerkracht en kwetsbaarheid naast elkaar bestaan.
Het tweede deel van de avond werd ingeleid door Europarlementariër Tineke Strik. Zij gaf een overzicht van het Europese migratie- en asielbeleid van de afgelopen tien jaar. De inzet op grensbewaking, het sluiten van deals met derde landen en het externaliseren van asielprocedures zijn inmiddels gemeengoed geworden. Wat dit betekent voor mensen op de vlucht – pushbacks, gevaarlijke routes, onvoldoende opvang – werd helder uiteengezet. Ook werd stilgestaan bij de gevolgen voor mensen die in Nederland aankomen: mensen in procedure, ongedocumenteerden en de organisaties die hen ondersteunen.
Hoe komen we in actie?
Na een kort muzikaal intermezzo van de Boost Band werd de vraag gesteld: hoe kunnen we iets hiertegen doen? Hoe kunnen wij in actie komen? In een panelgesprek stonden zelforganisaties centraal. ASKV ondersteunt drie initiatieven van mensen zonder papieren die zich collectief inzetten voor hun positie. Zij weten als geen ander wat de problemen zijn, en waarom hun betrokkenheid essentieel is voor verandering. Op het podium spraken Mahmoud van het Stateless Rights Collective (voor en door staatloze mensen), Nehane van Future Forward (voor jongeren die willen studeren) en Yusuf van De Ambassade (voor het delen van verhalen). Zij vertelden over hun motivatie, hun traject en hun rol in het publieke en politieke gesprek. Catharina van ASKV sloot af met een reflectie op hoe NGO’s deze organisaties kunnen ondersteunen; niet door over te nemen, maar door ruimte en middelen beschikbaar te stellen.
Na het inhoudelijke programma volgde een optreden waarin de spanning van de avond plaatsmaakte voor beweging, ontlading en verbondenheid. De zaal kwam los, mensen dansten, en even werd de zwaarte van het onderwerp gedragen door muziek en collectief gevoel.
Grenzen Verlegd bracht verhalen, analyse, activisme en muziek samen. Het maakte zichtbaar wat vaak onzichtbaar blijft. En het herinnerde ons aan wat nodig is: blijven luisteren, blijven steunen en blijven handelen.
