Op 10 december 2024, de Dag van de Rechten van de Mens, vond in Amsterdam het symposium Recht op Onderwijs plaats, georganiseerd door ASKV en de Amsterdamse werkgroep Amsterdams convenant ongedocumenteerde jongeren. Het evenement bracht studenten, beleidsmakers en vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen samen om te bespreken hoe jongeren zonder verblijfsvergunning gelijkwaardige toegang kunnen krijgen tot mbo, hbo en universiteit. Centraal stond de vraag: hoe maken we onderwijs betekenisvol en toegankelijk voor iedereen, ongeacht hun juridische status?
Na de opening van het symposium in SPUI25, deelden Nederlandse Dreamers Zain en Viktoria hun persoonlijke ervaringen. Zain, masterstudent architectuur, benadrukte de financiële en bureaucratische obstakels waarmee Dreamers te maken hebben. Hij legde uit hoe belangrijk het is dat hogeronderwijsinstellingen het instellingstarief verlagen voor Dreamers, zodat zij hetzelfde collegegeld betalen als hun studiegenoten. Daarnaast vertelde hij over de complexe verblijfsprocedures: studenten moeten vaak terugkeren naar hun land van herkomst om een studieverblijfsvergunning aan te vragen, een risicovolle en ontmoedigende procedure.
Viktoria Chodzjajan, die zelf soortgelijke uitdagingen heeft ervaren, benadrukte het gebrek aan kennis bij onderwijsinstellingen over de ondersteuning van ongedocumenteerde studenten. Ze sprak haar wens uit om anderen te helpen door de informatie te delen die zij zelf heeft gemist. Tijdens de eerste paneldiscussie met Mary Tupan-Wenno (directeur van ECHO), Tara Fiorito (onderzoeker aan de Vrije Universiteit) en Viktoria zelf, werd het belang van een holistische aanpak besproken. De discussie bracht inspiratie uit internationale voorbeelden, zoals UCLA in Los Angeles, waar Dreamers – ongedocumenteerde jongeren in de VS – toegang hebben tot hoger onderwijs. .
Praktische oplossingen en ambitieuze doelen
In Nederland bestaan al initiatieven zoals DreamersNL, een netwerk dat zich richt op het zichtbaar maken en versterken van de gemeenschap van ongedocumenteerde jongeren. DreamersNL werkt aan een inclusiever onderwijssysteem, maar ook aan het verbeteren van de huidige situatie voor deze studenten.
Na het eerste panelgesprek volgden pitches waarin praktijkvoorbeelden werden gedeeld. Samia Benhayyoun (Gemeente Amsterdam) en Laura Smit (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) vertelden over het convenant in Amsterdam. Hier werken studenten en instellingen samen om drempels weg te nemen. Een speciaal studiefonds biedt financiële ondersteuning, en onderwijsinstellingen hanteren maatwerk voor inschrijving en collegegeld. Ruben Boers (Haagse Hogeschool) en Marijke Bijl (OKIA) lichtten toe hoe een soortgelijk convenant in Den Haag is ontstaan. Judith van Diest (Albeda College) vertelde over de inspanningen van haar school om ongedocumenteerde jongeren toegang te geven tot stages, ondanks de complexe wet- en regelgeving.
Een belangrijk onderdeel van het symposium was de presentatie van een “non-paper”: een document dat als startpunt dient voor een landelijk convenant. Het doel is dat tegen medio 2025 onderwijsinitiatieven zoals in Amsterdam en Den Haag beschikbaar zijn in heel Nederland. Dit vraagt om brede betrokkenheid van mbo’s, hbo’s en universiteiten. Cruciaal is dat instellingen maatwerk bieden en tegelijkertijd transparant zijn over wat wél en niet mogelijk is, zodat studenten geen valse verwachtingen krijgen.
Barrières wegnemen
Tijdens een paneldiscussie bespraken Egbert de Vries (Samenwerkingsverband VO Amsterdam), Nathalie Broers (Inholland), Joost van der Veen (Haagse Hogeschool), Lydia van Zoest (Esprit Scholen) en Zain Kiyani hoe barrières voor ongedocumenteerde jongeren kunnen worden weggenomen. Een van de grootste uitdagingen is het ontbreken van toegang tot stages, waardoor mbo-studenten vaak geen diploma kunnen behalen. Toch blijkt in de praktijk dat regels vaak flexibeler zijn dan gedacht. Onderwijsinstellingen spelen hierin een sleutelrol door actief oplossingen te zoeken en realistische verwachtingen te communiceren naar studenten.
Het symposium eindigde met een oproep om het non-paper binnen onderwijsinstellingen te bespreken en stappen te zetten richting een landelijk convenant voor toegang tot mbo en hoger onderwijs. Na afloop was er ruimte voor netwerken en het uitwisselen van ideeën, waarmee de basis werd gelegd voor verdere samenwerking.
De bijeenkomst maakte duidelijk dat samenwerking de sleutel is tot verandering. Onderwijsinstellingen, beleidsmakers en maatschappelijke organisaties moeten samen optrekken om barrières weg te nemen en inclusiviteit te bevorderen. Het symposium bracht hoopvolle voorbeelden en ideeën naar voren, maar ook een krachtige boodschap: inclusief onderwijs is een collectieve verantwoordelijkheid en een noodzakelijke stap naar een rechtvaardigere toekomst.
Wil je het non-paper lezen? Klik dan hier
