In Oeganda is openlijk queer zijn gevaarlijk. Het wordt gezien als een misdaad, en mensen die afwijken van de norm lopen het risico op afwijzing, geweld of zelfs arrestatie. In die context groeide Atanas (28) op: als jongeman met een passie voor sport, maar ook met gevoelens die hij nergens veilig kon uitspreken.
“Ik ben geboren in Oeganda en groeide op in een streng religieuze omgeving,” vertelt hij. “In de kerk werd homoseksualiteit veroordeeld als zondig en onnatuurlijk. Ik hoorde verhalen over Sodom en Gomorra, maar begreep nauwelijks wat dat betekende. Er waren geen woorden voor wat ik voelde. Laat staan dat er ruimte was om dat te delen.”
Wat hij wél had, was talent. Als bokser schopte hij het tot nationaal kampioen. In 2016 werd hij geselecteerd om zijn land te vertegenwoordigen op een internationaal bokstoernooi. Dat toernooi, in Nederland, was een tussenstop op weg naar de Olympische Spelen in Rio. “Ik kwam hier niet met de bedoeling om te blijven,” zegt hij. “Alles draaide om mijn sport. Mijn droom was om de top te bereiken.”
In een klap weg
Die droom viel onverwacht in duigen tijdens een trainingsperiode in aanloop naar het toernooi. Na een rustige avond bevond Atanas zich in een privésituatie met iemand uit het team. “Het was een intiem moment, maar we werden plotseling gestoord. Wat daarna gebeurde, leidde tot dreiging en chantage.”
Kort daarna werd duidelijk dat het niet geheim zou blijven. “Binnen de sportorganisatie deden geruchten de ronde over wie we waren. Vanaf dat moment werden we buitengesloten. De toegang tot trainingen werd stopgezet, en mijn sportieve toekomst viel in één klap weg.”
Terugkeren naar Oeganda voelde onmogelijk. “In mijn land kun je gearresteerd worden of erger, alleen omdat je bent wie je bent. Ik was doodsbang.” In paniek ging Atenas naar de politie. “Ik wist niet wat asiel betekende. Ik kende mijn rechten niet. Ik had geen idee waar ik moest slapen of wat ik moest doen.” De politie gaf hem een adres en stuurde hem naar Ter Apel, waar mensen zich moeten melden als ze asiel willen aanvragen in Nederland.
Daar begon een lange en zware procedure. “Ik moest steeds opnieuw mijn verhaal vertellen aan de IND (de Immigratie- en Naturalisatiedienst) Telkens weer, telkens met de angst dat ze me niet zouden geloven. Het voelde niet als een gesprek, maar als een psychologisch verhoor. Alsof ik moest bewijzen dat mijn identiteit echt was.” Ondanks zijn openheid en de risico’s die hij liep, volgden er afwijzingen.
Kracht doorgeven
Toch vond hij ook steun. In Nederland kwam hij in contact met organisaties zoals ASKV en verschillende netwerken voor LGBTQ+ vluchtelingen en ongedocumenteerden. “Via hen ontdekte ik dat ik niet alleen ben. Dat mijn gevoelens niet verkeerd zijn. Ze zijn van mij en ik mag daar trots op zijn.”
Tegenwoordig helpt Atanas mee bij bokslessen voor LGBTQ+’ers bij Boogie Gym in Amsterdam-Noord. “Op zondagen assisteer ik tijdens de trainingen, geef ik tips aan beginnende sporters en motiveer ik mensen om hun kracht te vinden. In Oeganda zou ik als queer persoon nooit binnen mogen komen bij een boksschool. Maar hier train ik samen met mensen zoals ik. Boksen geeft me kracht – en die kracht wil ik doorgeven.”
Als hij terugdenkt aan zijn jeugd, weet hij precies wat hij zijn jongere zelf zou willen zeggen. “Je verdient vrijheid. Je bent niet verkeerd. En ooit zul je op een plek zijn waar je wél veilig bent.”
“Die plek heb ik gevonden,” zegt hij. “Niet dankzij een overheid die me direct beschermde, maar door mensen die me opvingen. Mensen die me lieten voelen dat ik besta. Dat ik ertoe doe. Dat ik mag zijn wie ik ben.”
Dit jaar vaart Atanas mee op de ASKV Pride-boot tijdens de Canal Parade in Amsterdam. Voor hem is dat geen luchtig feestje, maar een diep persoonlijke viering. “Niet in het geheim, niet met schaamte, maar zichtbaar, krachtig en vrij. Trots zijn op wie je bent is geen luxe, het is een mensenrecht. En zelfs als je ver van huis bent, kan er een plek bestaan waar je eindelijk adem kunt halen. Waar je mag leven. Waar je gewoon jezelf mag zijn.”